کیست کبدی یک بیماری شایع اما اغلب بی‌علامت است که می‌تواند برای بسیاری از افراد به‌طور ناگهانی در آزمایش‌های پزشکی کشف شود. در حالی که بیش‌تر این کیست‌ها بی‌خطرند، برخی از انواع آن‌ها ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شوند.
کیست‌های کبدی، ساختارهای کیسه‌مانندی هستند که حاوی مایع بوده و در کبد فرد ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها به‌طور معمول شایع بوده و در حدود ۴ درصد از جمعیت جهان دیده می‌شوند. بسیاری از این کیست‌ها بی‌خطر و خوش‌خیم هستند و اغلب به‌طور اتفاقی هنگام انجام سونوگرافی یا سایر آزمایشات پزشکی شناسایی می‌شوند.
کیست‌های کبدی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- کیست‌های ساده: این نوع کیست‌ها به دلیل یک ناهنجاری در مجاری صفراوی شکل می‌گیرند که موجب تجمع صفرا در داخل کیست می‌شود. بسیاری از این کیست‌ها از دوران کودکی وجود دارند و تا بزرگسالی علائمی ایجاد نمی‌کنند. این کیست‌ها معمولاً کوچک و بی‌علامت هستند.
- کیست‌های انگلی (هیداتیک): این نوع کیست‌ها ناشی از آلودگی به انگلی به نام اکینو کوکوس هستند. این کیست‌ها به‌ویژه در مناطقی که سگ‌ها و گوسفندها زندگی می‌کنند، شایع‌تر هستند و معمولاً از طریق مصرف غذای آلوده منتقل می‌شوند. کبد، شایع‌ترین محل بروز این نوع کیست‌ها است.
علائم کیست کبدی: در بیش‌تر موارد، کیست‌های کبدی به‌ویژه انواع ساده، هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند و به‌طور تصادفی کشف می‌شوند. اما در مواردی که کیست‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و به ارگان‌های دیگر در شکم فشار وارد می‌کنند، فرد ممکن است دچار مشکلاتی نظیر:
- احساس سنگینی و فشار در ناحیه شکم
- نفخ شکم
- درد در قسمت فوقانی شکم
- سرفه کردن
- تنگی نفس
- مدفوع خونی
- کاهش وزن
- زردی و ایجاد کهیر و بثورات پوستی
اگر کیست‌ها به اندازه‌ای بزرگ شوند که به سایر ارگان‌ها فشار بیاورند، ممکن است به عوارضی مانند انسداد مجاری صفراوی یا عفونت منجر شوند.
روش های تشخیص کیست هیداتید
از رایج‌ترین راه های تشخیص این بیماری تصویربرداری و تست خون می‌باشد. در تست مقدار بالایی از آنتی‌بادی‌ها که بر اثر عفونت در بدن ایجاد می‌شوند، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در تصویربرداری محل، اندازه و شکل کیست ها معاینه خواهند شد.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص این بیماری استفاده از سی تی اسکن یا سونوگرافی می‌باشد. کیست‌های هیداتیک به‌دلیل این‌که از کیست‌های معمولی متفاوت هستند پزشک می‌تواند به‌راحتی آن را تشخیص دهد. کیست‌های هیداتید چند لایه و ضخیم می‌باشند که به صورت فروریخته مشاهده می‌شوند.
روش تست کازونی نیز از روش‌های تشخیص بیماری می باشد که با ۷۵ تا ۸۵ درصد حساسیت انجام می‌شود. در این روش آنتی ژن اکینوکوکوس به بیمار تزریق می‌شود، در صورتی که بیمار مبتلا به هیداتید باشد واکنش ایمنی رخ می‌دهد و محل تزریق متورم و قرمز می‌شود.
درمان هیداتید
درمان با دارو
برای درمان کیست‌های کوچک و سطحی پزشک دارو تجویز می‌کند یا روش ترکیب دارو با آسپیراسیون یا جراحی را پیشنهاد می‌دهد.
روش PAIR
در این روش درمان از یک سوزن یا یک کاتر برای تخلیه کیست استفاده می‌شود. قبل از تخلیه مجدد یک ماده شیمیایی به کیست تزریق می‌شود و پزشک تا زمان تخلیه کامل کیست این روش را ادامه می‌دهد.
درمان با جراحی
در صورتی که کیست‌ها بزرگ و عمیق باشند نیاز به جراحی دارند، البته لازم به ذکر است که روش جراحی بستگی به شرایط بیمار دارد.
برداشتن کیست با جراحی با برداشتن قسمتی از آن یا تمام کیست یا بخشی از کبد انجام می‌گیرد و چون عوارضی مانند ریختن انگل ها در داخل شکم را دارد بهتر است که زیر نظر پزشک متخصص صورت بگیرد.
پیشگیری از ابتلا به کیست هیداتید
کسانی که در خطر ابتلا به هیداتید هستند لازم است نکاتی را رعایت کنند تا از ابتلا به بیماری جلوگیری شود، این نکات عبارتند از:
- از خوردن و نوشیدن هر مواردی که با سگ در تماس است جلوگیری کنید.
- برای انگل‌زدایی و واکسن زدن سگ‌ها آن ها را نزد دامپزشک ببرید.
- از ذبح دام‌های بیمار خودداری کنید.
- میوه و سبزیجات را قبل از خوردن خوب بشوئید.
- دست‌های خود را مخصوصأ در زمان آشپزی بشوئید و اگر با سگ در تماس بودید حتما دست‌هایتان را ضد عفونی کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ اگر شما در نواحی روستایی زندگی می‌کنید که احتمال ابتلا به کیست‌های انگلی وجود دارد یا اگر علائمی هم‌چون درد شدید در قسمت شکم، نفخ یا احساس فشار در ناحیه فوقانی شکم تجربه می‌کنید، بهتر است برای بررسی وضعیت کبد خود به پزشک مراجعه کنید.
کیست‌های کبدی بیش‌تر مواقع مشکلی جدی ایجاد نمی‌کنند و تنها با نظارت و بررسی‌های دوره‌ای می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد. در برخی موارد نادر، ممکن است این کیست‌ها نیاز به درمان‌های خاص داشته باشند. بنابراین، آگاهی از علائم و درمان‌های کیست‌های کبدی می‌تواند به شما در حفظ سلامت کبد و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک کند.
